Səhabələrin Ramazanı 6- Hz Ömərin iftarı və təravih namazı

Dəyərli insanlar, bu dəfə “Ramazan və Xəlifə” mövzusundan bəhs edəcəyik. Çünki xəlifəlik məqamını layiqincə yerinə yetirən, bununla da dünyada dərin izlər buraxan, mühüm dərslər verən və on dörd əsrdir ki, adını çəkəndə belə ürəyimizin titrədiyi, dost-düşmən hər kəsin ondan örnək götürdüyü Həzrəti Ömərin Ramazanlarını və onunla bağlı xatirələri anlamağa çalışacağıq.

Ömər demək, xəlifə deməkdir. Xəlifənin olduğu bir Ramazanı təsəvvür edə bilirsinizmi? Düşünün, bütün ümmət vahid bir bayraq altında birləşib, ümmətin tək bir lideri var, tək bir rəhbəri var və o da Rəbbani bir imamdır. Ümmətin atası kimi, ümmətin sahibi kimi davranır. Ümmət nə qədər böyük olsa da, vahid bir bədən, vahid bir güc halına gəlmişdir. Belə bir Ramazanı təsəvvür edə bilirsinizmi? Təsəvvürü belə möhtəşəmdir! Xəyalı belə bu qədər gözəldirsə, gerçəkliyi kim bilir nə qədər möhtəşəm olmuşdur! Allah bizləri bir an əvvəl bu arzularımızın gerçəkləşdiyi günlərə qovuşdursun.

Mənim əziz qardaşlarım, Həzrəti Ömər demək çox şey deməkdir. O, xüsusilə üç əsas xüsusiyyətlə tanınır: qüvvət, rəhmət və ədalət. Həzrəti Ömər adətən ədalətlə anılır və onun ədaləti bir tərəzini xatırladır. O tərəzinin bir gözündə qüvvət, digər gözündə isə rəhmət var. Bu iki xüsusiyyət tarazlıq içində olduqda, nəticədə ədalət meydana gəlir. Təkcə qüvvət olarsa, zalımlıq baş verə bilər; təkcə rəhmət olarsa, zəiflik yarana bilər. Ancaq bunlar tarazlandıqda, həqiqi ədalət ortaya çıxar.

İndi biz “Həzrəti Ömər və Ramazan” desək, onun Ramazanları haqqında çox şey danışa bilərik. Amma mən sizə yalnız bir neçə məqamı xatırladacağam. Bildiyiniz kimi, bu gün bizim əlimizdə olan, on dörd əsrdir ki, qorunub saxlanılan və qiyamətə qədər qorunacaq olan Qurani-Kərimin ilk dəfə iki qapaq arasında bir kitab halına gətirilməsi təklifi Həzrəti Ömərdən gəlmişdi. O dövrdə xəlifə olan Həzrəti Əbu Bəkrə bu təklifi verən Həzrəti Ömər idi. Yəmamə döyüşündə çoxlu Quran qarilərinin şəhid olmasından sonra bu məsələdən narahat olub Həzrəti Əbu Bəkri buna razı saldı. Beləcə, Zeyd bin Sabitin rəhbərliyi ilə bir heyət yaradıldı və Qurani-Kərim ilk dəfə bir kitab halına gətirildi.

Hicrətin 14-cü ilində Ramazan ayında Həzrəti Ömər xəlifə idi. Bir gün Peyğəmbərimizin məscidinə girir. İnsanlar yatsı namazından sonra fərqli yerlərdə fərdi şəkildə təravih namazını qılırlar. O, nizam-intizam aşiqi idi. Bu səhnəni görüncə düşünür ki, "Niyə hər kəs fərdi şəkildə namaz qılır? Bir imamımız olsun və birlikdə namaz qılaq". Bu düşüncə ilə Übey ibn Kəbi imam təyin edir və o gündən etibarən təravih namazı camaatla birlikdə qılınmağa başlayır. Bəzi insanlar buna etiraz edirlər ki, "Peyğəmbərimiz bunu etməmişdi". Həzrəti Ömər isə cavab verir: "Bu, gözəl bir adət oldu". Sonrakı illərdə Həzrəti Əli də eyni üsulu davam etdirərək kişilər və qadınlar üçün ayrı imamlar təyin edir. Beləcə, təravih namazının camaatla qılınma ənənəsi günümüzə qədər davam edir.

İndi isə sizi Həzrəti Ömərin Ramazan iftarlarından birinə aparmaq istəyirəm. O günlərdə Mədinədə qıtlıq var idi və Həzrəti Ömər günlərlə sadəcə zeytun yağına batırılmış çörəklə iftar açırdı. Yanındakılar ona yazıqları gəlir və bir dəvə kəsib ətini ona təqdim edirlər. Həzrəti Ömər bu ətə baxıb deyir: "Ömərin idarə etdiyi insanlar arpa çörəyi yeyəcək, onlar ət tapa bilməyəcək, amma Ömər ət yeyəcək? Yazıq olsun Ömərə əgər bu ətdən yesə!" Beləcə, əti imkansız insanlara göndərir və yenə də sadə çörək və zeytun yağı ilə iftarını açır.

Həzrəti Ömər on il boyunca xəlifə olduğu dövrdə belə idarəçilik etdi. O, sadəcə bir titul daşıyan şəxs deyildi, ümmətə həqiqi mənada rəhbərlik edən bir xəlifə idi. Xəlifə olmaq böyük məsuliyyətdir – bu, sadəcə bir ada sahib olmaq deyil, ümmətə öncülük etmək, rəhbərlik etmək, onlara nümunə olmaq deməkdir. Həzrəti Ömər də məhz bu şüurla hərəkət etdi və bizə ədalətli idarəçiliyin ən gözəl nümunəsini göstərdi.

İnşallah, biz də Ramazan və xəlifə anlayışını dərk edənlərdən olarıq və üzərimizə düşən məsuliyyətləri layiqincə yerinə yetirərik. Allah bizi bu yoldan ayırmasın!