100 asan saleh əməl
1. Valideynləriniz uzaqdadırsa, onların hallarını soruşmağı və mütəmadi olaraq onlara zəng etməyi unutmayın.
2. Valideynlərinizlə danışarkən onu təhqir etməkdən çəkinin; səhvlərini düzəldərkən şəfqətli olun.
3. Avtobusda yuxuya getmiş dostunu dayanacağına çatanda oyadın.
4. İctimai nəqliyyatda açıq-aşkar yorulanlara, qocalara, yükü olanlara və s. qarşı diqqətli olun. İmkan daxilində onlara yer verin.
5. Əks istiqamətdə olsa belə, dostlarınızı gedəcəkləri yerə qədər aparın.
6. Çoxdan görmədiyiniz qohum və dostlarınızı axtarın, ziyarət edin və ya zəng edin.
7. Mümkün olduqca tək yeməkdən çəkinin, ailənizlə birlikdə yemək yeyin.
8. Maddi imkan olduqca, yemək alın və ya evdə bişən yeməkdən ehtiyac sahiblərinə verin.
9. Bildiyiniz bir mövzu olsa belə, qarşı tərəfi səbirlə dinləyin.
10. İctimai nəqliyyatda, gediş haqqı olmayan üçün gediş-haqqını ödəyin.
11. Bacardığınız, bildiyiniz bir sahədən dostlarına təmənnasız kömək edin.
12. Pis danışan dostlara onları incitmədən xəbərdarlıq edin.
13. Qeybət edəni incitmədən söhbəti dəyişin və başqa mövzuya keçin.
14. İctimai nəqliyyata minməkdə çətinlik çəkən yaşlılara və ya yük daşıyanlara kömək edin.
15. Yol hərəkəti qaydalarına ciddi diqqət yetirin və təhlükəsizlik zolağına riayət edin.
16. Məhəllə bulaqlarının yanından keçərkən boşuna axan suyu bağlayın.
17. Bazardan qayıdarkən çantalarını daşıyan insanlara kömək etmək,
18. Həmişə gülümsəmək, qəmgin görünməmək və insanları stresə salmamaq,
19. Uşaqlarımızın tərbiyəsi ilə şəxsən maraqlanmaq, onları texnologiyanın girovuna qoymamaq,
20. Həmişə zibil qutularına zibil atmaq, yerə zibil atmamaq,
21. Quşların yeyib ölməməsi üçün ətrafa saqqız atmaqdan çəkinin,
22. Tullantıları azaltmaq üçün təkrar emal üçün zibilləri ayırın və toplayın,
23. Avtomobil sürərkən çox zərurət olmadıqca siqnalını çalmaqdan çəkinin,
24. Avtomobil sürərkən piyadalara və nəqliyyat vasitələrinə yol vermə,
25. Təbəssüm və salamla evə girmək,
26. İş yerinə təbəssümlə və salamla girmək,
27. Sevdiyiniz insana sevginizi söyləmək və göstərmək,
28. Hədiyyələrin mübadiləsi; Hədiyyə vermək üçün xüsusi bir hadisə gözləməyin,
29. Qapı zəngini yumşaq və qısa şəkildə basmaq, üsnnəyə uyğun 3 dəfə qapını döymək
30. Təkrar bezdirici telefon zənglərindən çəkinin,
31. Yüksək səsli və ya qışqıran söhbətlərdən çəkinin,
32. Qəzəbinizi idarə edin və sakin qalmağa çalışın
33. Yolda ilişib qalan heyvanları uyğun yerə aparmaq və ya çətinlik çəkən kiçik bir həşərata belə kömək etmək,
34. Heyvanları, həşəratları və s., sizə zərər vermədiyi müddətcə öldürməyin,
35. Görüş vaxtlarına sadiq qalmaq, söz verildiyi zaman gəlmək, gecikdikdə və ya görüşü ləğv etdikdə dərhal onlara məlumat vermək,
36. Qəzaya düşəndə haqlı olsanız belə, həmişə “qardaş, üzr istəyirəm” deyərək söhbətə başlayın.
37. Faiz qurbanı olmaq təhlükəsi ilə üzləşən müsəlman qardaşa borc ilə kömək etmək.
38. Ehtiyacı olanları nəzərə alaraq faizsiz kreditlər vermək üçün dost dairənizdə kiçik fondlar yaratmaq.
39. Səs-küy yayan ayaqqabı geyinməkdən çəkinin, əgər artıq geyinmisinizsə, yumşaq yeriyin.
40. Avtomobil sürərkən, xüsusən də yaşlı piyadaları təyinat yerinə çatdırın.
41. Əgər mağaza sahibisinizsə, müştərilərə qüsurlu məhsul satmaqdan çəkinin və ya satış zamanı qüsuru göstərin.
42. Ağız qoxusundan və tərdən qorunmaq üçün şəxsi gigiyenaya diqqət yetirin və ehtiyat tədbirləri görün.
43. Arxanızca həmişə tualeti təmiz buraxın. Çünki siz müsəlmansızç islami təmsil edirsiniz və sizdən sonra tualetə girənin müsəlmanların təmizkar olmadıqlarını düşünməsinlər
44. Təhlükə yaradan qırıq ağac budağı. Çuxur, qırılan elektrik xətti və s. görsəniz, mütləq səlahiyyətlilərə məlumat verin və problemin aradan qaldırılmasına kömək edin.
45. Qarşılaşdığınız uşaqlara paylamaq üçün kiçik hədiyyələr aparın.
46. Su içən heyvanları qorxutmayın və onlara mane olmayaacq şəkildə kənarda keçin.
47. İmtahan həftələrində bildiklərinizi dostlarınızla paylaşın.
48. Dostunuzla məsciddən çıxarkən onların ayaqqabılarını çıxışa aparın.
49. Ayaqqabı qalaqlarını məscidin çıxışlarında elə düzün ki, onları rahat geyinsinlər.
50. Yemək zalında və ya digər ictimai yerlərdə stul və stolları səs-küy yaratmadan hərəkət etdirin.
51. Məscidlərə təmiz corabla gəlin.
52. Məscidlərdə həmişə mobil telefonunuzun səsini söndürün.
53. Məscidlərdə ətir çəkənləri incitməyin. Ancaq insanların xoşuna gəlməyə biləcəyini nəzərə alaraq, mümkün qədər kiməsə qoxu təklif etməkdən çəkinməliyik.
54. Mobil telefonlarımızın səsini hər kəsi narahat edəcək qədər artırmaqdan çəkinin.
55. Həmkarımız işdən çıxarkən unudubsa, onun kompyuterini söndürün.
56. Həmkarınızın iş yükünü yüngülləşdirin və onlara kömək edin.
57. Yediyimiz meyvə və tərəvəzlərin toxumlarını toplayın və mövcud yaşıllıqlara səpin.
58. Məscid bağlarında satıcılardan salfetlər alın və dəstəmaz alanlara təklif edin.
59. Kiminsə geyimində, saçında və ya saqqalındakı qüsuru onun diqqəti olmadan düzəltmək və ya diqqət çəkmək; (Bığda şorba, dişdə cəfəri, saqqalda salfet.)
60. Mümkün qədər ev işlərini öz üzərinə götür, həyat yoldaşlarını tək qoyma.
61. İctimai nəqliyyata minmək istəyərkən sürücüyə zəng edin; avtobuslarda zəng etməyin başqa yollarını da nəzərdən keçirin.
62. Eşqdən, xəstəlikdən, bəladan, borcdan, təfəkkürdən və s. şeylərdən çaşmış və çaşqın olanları hidayət etmək.
63. Bəlaları dinləmək, qəlblərə rahatlıq və sevinc oyatmaq
64. Səbri və şəfqəti tövsiyə etmək
65. Xüsusən də evliliklərdə məsləhət görüləndə hər iki tərəfi dinləmək, emosional və ya qərəzli mühakimə yürütməkdən çəkinmək.
66. Uyğun tonlarda gözəl şeyləri tövsiyə etmək
67. İstiqamət və ya istiqamət tələb edənlərə kömək etmək
68. Maraqlanan bir şeyin gözdən qaçmasına imkan verməmək; (“Bu kitab sizin üçün mükəmməldir”, “Bu məqalə sizin mövzunuz haqqındadır”),
69. Çay gətirin (evdə və ya işdə),
70. İctimai nəqliyyatda telefonla danışarkən yumşaq danışın və başqalarını narahat etməkdən çəkinin,
71. İctimai yerlərdə saqqız çeynəyərkən qəribə səslər çıxarmaqdan çəkinin,
72. İctimai yerlərdə musiqi dinləyərkən qulaqlıqların səsini artırmaqdan çəkinin,
73. Əgər ev heyvanlarımızı küçədə gəzdirsək, onların nəcislərini səkilərə və ya ağacların altına qoymayın,
74. Sahibsiz heyvanlar üçün çöldə su qabları qoyun, xüsusən yayda,
75. Yaşayış binasına daxil olarkən əllərində körpələri və ya çantaları olan insanlar varsa, onların yanından keçməsinə, əşyalarını götürməsinə, liftə zəng etməsinə, hətta onları təyinat mərtəbəsində qoymasına icazə verin;
76. Liftdən düşdükdən sonra qaçanların yetişməsi üçün lifti saxlayın,
77. Hamilə qadınlara yol və yer verin; Hazırda bir şey yeyiriksə, mütləq təklif edin.
78. Bizimlə oynamaq istəyən pişiyi heç vaxt rədd etmə.
79. Ehtiyacı olan birisini gördüyünüz zaman, fərqinə varmadan ehtiyacını yerinə yetirin.
80. Sədəqə, zəkat və s. verin. Verən zaman yoxsulları incitməkdən çəkinin.
81. Evlənmək istəyənlərə kömək etmək.
82. Həmişə zəng edən dostunun zəngini qəbul etmək və krediti olmadığını söyləməmək.
83. Məsciddə namaz qılarkən ayələri və duaları ucadan oxumaqla yanımızda olanları təəccübləndirməkdən çəkinmək.
84. Sosial şəbəkələrdə yemək və ziyafət fotolarını paylaşmaqdan çəkinin, çünki bu, başqalarını şirnikləndirə bilər.
85. Allahın bizə bəxş etdiyi maddi imkanlardan istifadə edərkən təvazökar olun və ehtiyacı olanları nəzərə alın.
86. Başqalarından eşidilən “mis”/mis”lərə “gözümlə görmədim” cavabı vermək.
87. Kişilər üçün: Baş örtüyünün yalnız qadınlara aid olduğunu düşünməmək, geyinərkən ədəb və həya saxlamaq.
88. Təcili yardım maşını keçəndə içəridəki xəstəyə dua edin.
89. Sünnə olduğu kimi: Qəbiristanlıqlarda yatan müsəlmanlara salam verməklə qəbiristanlığa daxil olmaq.
90. Səhvlər Birinin üzünə vurmaqdan və onu utandırmaqdan çəkinin.
91. Əgər kimsə danışarkən səhv söz işlədirsə, düzgün sözü nəzakətlə cümlədə istifadə edin.
92. Əgər uşağı olan ana dar bir səki ilə qarşılaşırsa, onlara səki verin.
93. Küçələrdə zibil yığanları, kanalizasiya işçilərini, çay satıcılarını, işçiləri və kağız toplayan uşaqları salamlayın və onların hallarını soruşun.
94. Avtomobillərin qabağına tullanmaqdan və sürücüləri çətin vəziyyətə salmaqdan çəkinin.
95. Avtomobil sürərkən küçəni keçməyə çalışan qocaları qorxutmaqdan, onların keçməsinə icazə vermək üçün sürəti azaltmaqdan və ya dayanmaqdan çəkinin.
96. Əgər biz piyadayıqsa, bizə yol verən sürücülərə təşəkkür edin və ya salamlayın.
97. Yerli dükançılarla görüşün və alış-veriş edərkən onların halını soruşun.
98. Əgər biz həkimiksə, xəstələrə mərhəmətlə davranın.
99. Əgər biz dövlət qulluqçusuyuqsa, vətəndaşların işinə laqeyd yanaşmaqdan, onları yersiz gözləməkdən çəkinin.
100. Pis xəbəri çatdırarkən, Vermək lazımdırsa, empatiya və şəfqətlə düşünülmüş cümlələr qurmaq lazımdır...
Bu maddələrin çoxu Taha Kılınç’ın "Kırmadan İncitmeden" kitabından alınmışdır.
